A Asistencia Persoal: Iago Pérez Santalla

• Sheriff
• 24 de Setembro de 2009
• Experiencias
• 1
• 974

O inicio da historia

Nesta asociación todos coñecemos a Luluxa como unha nai incansable, loitadora metálica, sen fisuras, e dando exemplo de levar as verdades ata onde sexa necesario, de responsabilidade, e de chamarlle as cousas polo seu nome.

Hoxe esta bitácora síntese honrada en traervos unhas palabras dun rapaz a petición dela que, creo, ninguén debería perderse. Pero mellor aínda que ela mesmo nolo presente:

Presentación de Luluxa

Antes do verán, falouse da importancia do Asistente Persoal como dignificación das condicións de vida (da igualdade de oportunidades) das persoa dependentes. Pensei que sería bo que o explicase alguén en 1ª persoa, e pedinlle un artigo. Iago (Santalla) andivo liado e fíxoo moi rápido (…)

Proximamente ten a presentación do último libro en Humanidades. (…) O seu libro, O ilímite de pensarte libre debería ser de obrigada lectura en Secundaria. Ademais ten o plus de ser autobiográfico: veredes o que é nacer con parálise cerebral no mundo rural (tan rural que non ten Internet) e nunha familia de labregos ¡e non renegar delo! Se alguén quere lelo e non o atopa, fágollo chegar (non sei cando porque en Lugo está esgotado).

O artigo de Iago

En Outubro do 2007 tiven o privilexio de ser un dos 30 seleccionados para o proxecto piloto de asistencia persoal da Xunta de Galicia, daquela non sabíamos case nada de todo o que significaría para nós este concepto. Naquel momento empezaba para os seleccionados una nova vida que nun principio estaba limitada a 2 meses. Para min, que daquela estaba rematando un posgrao, supuxo adiantar moitos traballos, sacalos con maior calidade e menor esforzo físico, o que sen dúbida contribuíu a incrementar o meu rendemento intelectual. Pero máis importante que o académico foi empezar a ter una vida propia, poder ir a un sitio ou a outro sen depender da familia ou dos amigos, e en definitiva, facer una vida independente. Todo iso que supón o acceso á vida adulta, vivino coa chegada da asistencia persoal, e non sen retraso, pois teño 26 anos.

Non vou dicir que antes non tiña con quen saír, nin quen me levara de vacacións, nin sequera que tiña limitado o acceso ao ocio, porque sempre contei con familiares e amigos que me apoiaron neste aspecto. Pero o certo é que cada un ten que facer a súa vida máis alá dos vínculos familiares e da amizade. Neste sentido o Asistente Persoal (en diante AP) é un traballador que procura a autonomía persoal de quen a ten limitada por cuestións físicas ou intelectuais. A idea é clara, que a persoa con diversidade funcional deixe de depender do seu entorno máis próximo para construír o seu propio proxecto de vida. Entón puiden quedar coa miña xente sen necesidade de que o meu irmán, a miña nai ou eles mesmos estiveran dispoñibles para traerme ou levarme (aquí cómpre dicir que vivo no rural, co que os desprazamentos fanse moito máis complicados), tamén puiden acceder a determinadas actividades culturais sen que a miña familia se sacrificara a asistir a algo que, ao mellor, non lles gustaba. Por outra parte, miña nai, que sempre foi a coidadora principal, tamén empezou a ter vida propia, a elixir como administrar o seu tempo, e a ter tempo para si mesma. Así, o núcleo familiar experimentou una certa relaxación e pasou a dispoñer dunha situación máis acomodada. Moitas veces téñenme preguntado se a asistencia persoal cambiou as relacións a nivel familiar; creo que no eido socioafectivo non cambiou nada, posto que no meu caso existía un bo ambiente no contexto citado. Non en tanto o mero feito de que cada membro teña o seu espazo de liberdade individual, xa é todo un mundo para as familias que levan toda a vida coidando a unha persoa en situación de dependencia. Podería relatar aquí toda unha serie de historias e vivencias acontecidas dende que teño este servizo: a relación coa AP, xente que coñecín a través dela, excursións xuntos (por exemplo unha viaxe a Peñíscola con COCEMFE), saídas nocturnas, etc. Pero o certo é que me parece máis produtivo dicir que esta figura significa a posibilidade de mudar de vida para moita xente coma min que non tivo a sorte de entrar no proxecto. Os gobernos miden os servizos sociais en termos económicos e non en termos de calidade de vida, parece que interesa unicamente a rendibilidade e non protexer a liberdade daquelas persoas que non poden acceder a ela por si mesmas. Parece que un estado que se chama a si mesmo social, non é capaz de protexer os dereitos das minorías, e aseguralos máis alá dos vaivéns políticos que leven ao poder a gobernos dun ou doutro color.

España é un país que ten unha gran lexislación a nivel de discapacidade. As leis aprobadas neste ámbito gozaron sempre dun amplo consenso político, incluída a chamada Lei de Dependencia (2006), aprobada por unanimidade. Cabe preguntarse porqué un país que é capaz de elaborar marcos teóricos tan bos (lembremos tamén a LISMI de 1982, ou a LIONDAU de 2003) non é quen de establecer os presupostos necesarios para levar a cabo estas declaracións de intencións. Digo declaracións de intencións porque para a maioría da xente non pasan de ser máis que iso. Isto cuestiona gravemente o concepto de estado social no que vivimos de acordo coa Constitución vixente, que parece cumprirse por partes, e segundo lle convén e para o que lle convén á clase política do país.

Dende unha situación privilexiada, quero defender o acceso á liberdade de todas as persoas en situación de dependencia. Quero defender a utopía dun pais onde a liberdade e a igualdade sexan sinónimos reais, para que todos poidamos ser igualmente libres. Por iso defendo a loita dos que se atopan fora do sistema de dependencia (pódese dicir que mentres haxa dentro e fora o sistema nunca funcionará, ou sempre será inxusto). Como tamén defendo a necesidade urxente de regular a asistencia persoal como profesión, para que dispoñan dun convenio propio que recoñeza as especificidades do seu traballo, este convenio significaría estabilidade para todos/as. Significaría empezar a promover e dignificar (enténdase dignificar en termos económicos) unha profesión que para nós é un auténtico seguro de vida.

Necesitamos, polo tanto, un gran pacto polo social, que suscite acordos e blinde as políticas de dependencia máis alá dos cambios. Só así, as persoas en situación de dependencia poderemos facer plans a longo prazo, e programar un futuro no que cadaquén debuxe o seu propio horizonte, participando, en igualdade, da construción do gran horizonte común da liberdade.

Iago Santalla

Enlaces de interese

1. Artigo do xornaal La Voz de Galicia no que se fala da presentación do libro de Iago www.lavozdegalicia.es/lugo/2009/07/14/0003_7846391.htm
2. Unha das librerías onde podedes atopar o libro que se cita: www.libreriaencontros.com
3. Outra librería: www.librariapedreira.com